Карел вужъяса коми ань

Асывсянь нин керкаын ломтысьӧ ыджыд пач, дозйын кыпӧдчӧ няньшом, пызан вылын - рачаяс. Татшӧмасӧ Людмила Васильевналӧн луныс тшӧкыда заводитчылӧ, а талунъя асылыс – тӧдчана.

«Менам матушкаӧ пӧжасис. Сійӧ и велӧдіс менӧ. Шаньга вылӧ колӧ медым шомйыс вӧлі сук. Кыдзи пельмень вылӧ. Пачыс кӧ ӧдсӧ сетіс нин, 10 минутӧн и пӧжасясны…» - шуӧ ань, а киас кокньыда беглясьӧ няньшомйыс. Сы костті и нуӧдам сёрнинымӧс.

Людмила Васильевна Семяшкина олӧ Изьва районса Бакур грездын. Чужлӧма тасянь ылын, Карелияын, да национальность серти — вепс. Но важысянь нин кылӧ асьсӧ комиӧн.

«Ме абу татысь. Сійӧн ме роча-коми кодь. Чужи Карелияса Шелтозерскӧй районын. Меным волі куим ар, кор ми мунім овны Мурманскӧй областьӧ, Кировск карӧ, кӧні перйисны апатитъяс. Батьӧй уджаліс шахтаын. Кор заводитчис финскӧй война, сійӧ муніс тышкасьны вӧрӧгкӧд. Воис доймалӧма, недыр мысти и кувсис. Ыджыдджык вок кувсис недыр кад мысти. А 1941 воын – бара война. Карсӧ кутісны бомбитны, сэкі миянӧс – мамӧӧс, менӧс да ичӧтджык вокӧс - эвакуируйтісны. Воӧдчим Кировсянь 100 километра ылнаын грездӧ. Сэні и олім война кадас», - казьтылӧ Людмила Васильевна, а доз вылын нин тэчӧма гӧгрӧс шаньгаяслысь подувсӧ. Торъя дозйын – еджыд пызьысь, йӧлысь да колькйысь вӧчӧм ляти.

                                          Людмила Васильевна Семяшкина (шуйгавыв). Май 9-ӧд лун. 2016 во. 
                                                                    Сыктывкарса Парад Победы вылын. 

Нёль во чӧжсӧ и олісны сэні мама-ныла-пиа. Дасьтӧм му вылын кӧдзисны нянь, вӧчисны пызь. Кор война помасис, мӧдӧдісны найӧс гортланьӧ. 

«Нёль семья ӧти вагонын, шӧрас - буржуйка. Друг вагонъяс сувтӧдасны и вӧчасны дезинфекция. Паськӧмнымӧс пуасны, миянӧс мыськӧдасны. Петрозаводскын вагонысь петім, нёль сторона вылӧ визьлысим, миян керка некӧн абу. Мамӧ шыасис паспортнӧй пызанӧ да аддзысис чойыскӧд. Сійӧ и примитіс миянӧс ас дорӧ. Сэсся сетісны миян олан жыр, колхозсянь вайисны расчет, мый быдтім Киров дорас - ставыс вузалӧма лои. Ньӧбим важъя, купеческий магазин улысь стрӧйба. А кор карыс кутіс выльпӧв лэптысьны, керкасӧ кисьтісны, мамӧлы сетісны выль патера».

Сы костті ме казяла, мый ань шаньгаяссӧ пачӧ сюйтӧдз мавтӧ найӧс нӧкйӧн. Юася: мыйла тайӧ колӧ? А тадзи пӧ пачыс оз косьты, банйӧдас сӧмын. Пачын кольӧмаӧсь сӧмын ӧгыръяс, Людмила Васильевна, либӧ кыдзи нимтӧны сійӧс внук-внучкаыс Люся-баб, крук отсогӧн шаньгаа дозсӧ сюйӧ пачӧ.

«Война бӧрся кадыс эз жӧ вӧв кокньыд, – водзӧ нуӧдӧ сернисӧ Людмила Васильевна. Мамӧс гортын стӧчасӧ эг и аддзывлӧ. Аньяс лун и вой уджалісны, гортӧ тшук-тшук воласны да бара мунасны. Ставсӧ киӧн вӧчисны, вӧвъяс ни машына абу.  Карас колисны сӧмын челядь да пӧрысь йӧз. Ме помалі сизимӧд класс да босьтчи жӧ уджавны – татчӧс мастерскӧйын пяльцыӧн вышивайччи. Сэсся ательесӧ тупкісны да вуджодісны менӧ вурсьысьӧ. Медводз бур паськӧмсӧ эз сетны, выльмодалі важ пальтояс. Медводдза пальтосӧ сэтшӧма старайччи вури да ёна ошкисны. Кор вуджим овны мӧдлаӧ, пырі матысса заводӧ - гарталі гайкаяс, тадзисӧ видлалі резьбасӧ» - та кадӧ ань кыскалӧ пачысь дозъяссӧ да вежлалӧ местананыс, медым быд боксянь бураа пӧжасисны. А чӧскыд дукыс кылӧ нин да чеплялӧ нырӧс…

Верӧсыскӧд Феликс Пахомович Семяшкинкӧд тӧдмасисны Петрозаводскын. Сы кадӧ Комиысь зонка служитіс армияын. Ань нюмъёвтӧмӧн казьтылӧ сы лунсӧ, кор медводдзаысь аддзысис мусукыскӧд.

«Керкалы туй мӧдарын сулаліс кинотеатр. Сыӧдз ме пыри телепона будкаас звонитчыны. Матын - пехотнӧй училище, сійӧ тшӧтш воис звонитчыны да виччысьӧ. Кино вылӧ куті пырны, видзӧда, сійӧ кино вылӧ жӧ воис. Кажитчӧма, буракӧ, ме сылы вӧлі. Кино помасьӧм бӧрас вӧлі казялӧма, кӧні ме ола, да дзик пыр жӧ кутіс ме дорам волыны. Регыд и кӧлысясим. Отпуск дырйи Феликс нуодіс менӧ ас чужанінас – тӧдмасьны мам-батьыскӧд. Воим Бакурӧ – мися, деревня… Некодӧс ог гӧгӧрво, ставӧн ас кывйӧн сёрнитӧны. Мӧдысьсӧ нин воим, киам куті медводдза каганымӧс – Катяӧс, да сэсся тані и кольччим».

                              Людмила Васильевна Семяшкина верӧсыскӧд - Феликс Пахомовичкӧд. 

Овмӧдчисны том гозъя ай-мам керкаӧ. Семья кутіс ыждыны, ӧти кадӧ керкаас тшӧтш олісны 16 морт! Но олісны бура, ас костын ёртасисны, пызан пыр юкисны тшӧтш. А 1965 воын, быттьӧ шмонитӧмӧн, сувтӧдісны керка, кӧні и чужисны челядьыс.

«Ӧти дед вӧлі, магазинас чередьтӧг ньӧбасьӧ да ме сылысь юаси: «Мися, кытчӧ нӧ тэрмасян?». «Вӧрӧ» - висьталӧ. «Мыйнӧ сэні?» - юася. «Ме, - висьталӧ, - кер керала. Керка вылӧ. «Донам кӧть керйыс?». «100 ура пу». А ме сылы: «Керка вылӧ кымын пу колӧ? Сё?». Сё кӧ, ачым мӧвпала, менам зептын аванс, а воас вӧрсьыс — нӧшта на сьӧм сетасны удж вывсянь. Книжка вылын -  60 шайт. «Мися, ме керсӧ ньӧба.»

И ӧнӧдз на олӧ Людмила Васильевна тайӧ ыджыд ӧшиньяса, югыд керкаас пиыслӧн семьякӧд. А пачысь нин лои кыскӧмаӧсь пӧсь да банйыв шаньгаяс… Кӧзяйка пуктӧ плита вылӧ чайник, сідзкӧ регыд нин гӧститӧдас. А водзӧ сёрнисӧ нуӧдам удж йылысь. Людмила асьсӧ аддзис челядьӧс быдтӧмын, детсадйын. 25 во уджаліс сэні и кага видзысьӧн, и завхозӧн. Сэтысянь и петі пенсия вылӧ. Но та вылын уджыс эз помась. Шаньгаяссӧ выйӧн мавтігмоз, водзӧ висьтасьӧ Люся-баб: «Пырӧдчи обшественнӧй олӧмӧ. Татчӧс женсоветын уджалі 40 во, 25 восӧ на пиысь веськӧдлі. Ми сэтшӧм дружнӧйӧсь женсоветас волім. Собранньӧ вылӧ ставыс воасны да сьӧкыд юалӧмъяс вылӧ корсям вочакыв. И авторитетыс сэкі миян вӧлі. А кутшӧм гажаа колисны миян чукӧртчӧмъясным: ыджыд пызан сайын, гудӧкасям, сьылам-йӧктам! Котыртлім фронтовикъяскӧд да салдатъяслӧн дӧваяскӧд медводдза «Голубӧй огонёкъяс». Кызвыныс женсоветысь сьылісны Бакурса ветеранъяслӧн хорын, ме тшӧтш. И ӧнӧдз вед на сьыла. Шочиника ветла репетицияяс вылӧ, ёртъяскӧд аддзысьла».

                                               Люся-баб Букурса сцена вылын 

Со нин и шаньгаяс пызан вылынӧсь да киськалӧма тшай. Людмила Васильевна петкодлӧ фотояс да висьталӧ ас челядь йылысь. Найӧ сылӧн витӧнӧсь. И Ен сыкӧд, ставыс матынӧсь, быдӧн семьяясӧн олӧны Изьва районын.  Пенсия вылын кадыс шойччынысӧ эз жӧ вӧв. И скӧт видзис, и внук-внучкалы кысьӧ-вурсьӧ ӧнӧдз на, и град йӧрын гожӧмнас ноксьӧ. Коть инӧ таысь челядьыс видӧны мамсӧ, ӧд абу нин том!

 

Люся-баб внучкаясыскӧд. Дерт, тані абу ставыс. 

                                             Людмила Васильевна аслас нывъясыскӧд, 2016 во. 

«Менам кӧкъямыс внучка, кык внук, правнукыс — дас квайт. Ме озыр!» - ошйысьӧ Люся-баб. А Люся-баб - тайӧ и менам баб. А пызан вылын лӧсталӧны мича, коми шаньгаяс…

                                                                                    Люся-баб да ме. 

И луныс, март 28-ӧд, тӧдчана сыӧн, мый миян бабнымлы Людмила Васильевна Семяшкиналы тырӧ 85 ар. Рытнас чукӧртчасны ыджыд рӧдвужӧн пызан сайын, кытчӧ и кыскас тайӧ вӧлисьти на пӧжалӧм шаньгаяссӧ миян бабным. Донаӧй миян! Став сьӧлӧмсянь, ыджыд радейтӧмӧн ми чолӧмалам тэнӧ тайӧ гӧгрӧс пасӧн! Мусаӧй миян, сиам тэныд крепыд здоровье, помтӧм-дортӧм шуд, радлун! Мед тэнад пызаныд пыр чегсис чӧскыд шаньгаясысь, гортын мед пыр вӧлі югыд да шоныд! Видз асьтӧ! Ми тэнӧ ёна радейтам, донъялам да пыдди пуктам! Дона миян, шуда ов! Таысь унаыс оз ков!

                                                                                              Миян юбилярша. 

Пӧся чолӧмалӧмӧн, тэнад ыджыд рӧдвуж.

Кыдзи дасьтысьӧ телевизионнӧй уджтас

Тшӧкыда менсьым юасьӧны: уна-ӧ кадыс мунӧ ӧти телевизионнӧй уджтас дасьтӧм вылӧ? Мукӧдыс (коді некор некыдзи абу йитчылӧма телевизионшикъяслӧн уджкӧд) збыльысь мӧвпалӧны, мый камера вылӧ снимайтін и уджтасыс дась нин. Тайӧ абу сідз. И кӧсъя неуна висьтыштны, кыдзи збыльвылас дасьтысьӧны передачаяс. Пример вылӧ вайӧда "Миян йӧз уджтас, коді коми кывъя уджтасъяс пиысь, чайтсьӧ да, медся тӧдса "Юрган" канал видзӧдысьяслы. 

                              ("Миян йӧз" уджтас "Юрган" телеканаллӧн эфирын матӧ 10 во).

Ставнас уджсӧ ӧти уджтас вӧчӧм вылас ме юки сизим юкӧнӧ. 

1. Тема мӧвпыштӧм да геройӧс корсьӧм. 

Ёнджыкасӧ "Миян йӧз" уджтас - тайӧ портретнӧй уджтас. Висьталам сэні торъя морт йылысь, либӧ семья йылысь, либӧ кутшӧмкӧ котыр йылысь. Но овлывлӧны и "событийкаяс". Накӧд кокниджык. Эм кутшӧмкӧ событие - темаыс дась нин. 

"Миян йӧз" передачаын геройъяс - тайӧ коми йӧз. И геройӧс корсигӧн миян медводдза юалӧмыс - ті комиӧн сёрнитанныд? Мортыс кӧ сёрнитӧ комиӧн - сійӧс нин позьӧ лыддьыны геройӧн. Збыльвылас кӧ, быд морт йылысь позьӧ снимайтны передача, сы вӧсна мый быд морт - тайӧ торъя история.

Кыдзи ми корсям геройъясӧс? Дерт, тӧдсаяс пыр, кӧнкӧ асьным тӧдмасям, кӧнкӧ збыльысь корсям. Кор мӧдӧдчам районӧ, дерт, ми сэтысь некодӧс огӧ тӧдӧй. Звӧнитам сэтчӧс газетӧ, администрацияӧ, культура юкӧнӧ, клубӧ ли ешӧ кытчӧкӧ да юасям коді тіян эм сэні, код йылысь позьӧ вӧчны передача? Кӧть инӧ шуӧны, мый республиканым миян рочмӧ, миян пыр эмӧсь геройъяс. А ӧд "Миян йӧз" уджтас петӧ эфирын кыдзкӧ 10 во чӧж нин, ӧні вежоннас куимысь петкӧдлӧны и быд порйӧ - тайӧ абу повтор, а выль передача.

Геройӧс аддзим. Сэсся сыкӧд колӧ тӧдмасьыштны, ӧд дзик пыр кӧ шуан "ми воам тіянӧс снимайтны", некод оз согласитчы. Журналистъяс тайӧ аслыспӧлӧс психологъяс. Йозыс мукӧдысь ёна полӧны камераысь, и тані корреспондентъяслы колӧ кужны гӧгӧрвоӧдны мортсӧ, мый камераыс вӧчӧ ассьыс уджсӧ, а ми ассьым. Ме пыр шуа аслам геройъяслы - ми кутам асьным сёрнитны, беседуйтны, энӧ видзодӧй камера вылас, а сэсся мукӧдыс висьтасьӧны - ме пӧ збыльысь вунӧді, мый камераыс тані. 

Кор мортыс сетӧ сӧглас снимайччыны уджтасын, ми сёрнитчам сыкӧд, кутшӧм лунӧ да кадӧ ми воам да кыдзи кутам уджавны. 

2. Снимайтӧм. 

Геройӧс аддзим, кад серти сёрнитчим. Водзӧ колӧ "закажитны съёмка", мӧд ног кӧ - "закажитны операторӧс". Да, ми огӧ асьным снимайтӧй. Та вылӧ эм торъя йӧз - телеоператоръяс, кодъяс уджалӧны камеракӧд. Унаӧн чайтӧны, мый корреспондентыс ачыс снимайтӧ, но тайӧ абу тадз. Корреспондент-телевизионшик оператортӧг - быттьӧ китӧм. 

Миян канал вылын уна оператор, но съёмкаыс уна жӧ. Та вӧсна колӧ пыртны асьтӧ графикӧ - сувтны чередьӧ. Удитін кӧ асьтӧ пыртны графикас - бур, но овлывлӧ мый сёрмыштан да ковмылас выльпӧв сёрнитчыны геройкӧд мӧд лун да кад кежлӧ. 

Кыдзи ме шуи нин, съёмкасӧ вӧчӧ оператор. Корреспондент уджалӧ геройкӧд - сёрнитӧ сыкод, босьтӧ интервью, режиссируйтӧ - кытчӧ колӧ сувтны, мый вӧчны, медым уджтасыс вӧлі дельнӧйджык. Ставсӧ тайӧс оператор гижӧ камера вылӧ. Тшӧкыдджыка ӧти геройӧс ми снимайтам 6 час гӧгӧр. Бур эськӧ - некымынлаын кӧ. Гортын, удж вылын, ывла вылын. Тадзи уджтасыс лоӧ озырджык. Видзодысьяслы кажитчасджык. 

Геройъяс снимайтӧм дырйи ойё уна жӧ уджалӧны. Ми найӧс тшӧктывлам и некымынысь ӧти сьыланкывсӧ сьывны, и пусьыны-пӧжасьны, и киӧн вӧчасьны... Мый мортыс кужӧ - ставсӧ тшӧктам петкӧдлыны. Но тайӧ ставыс абу "прихоть", рочӧн кӧ, тадзи бара жӧ уджтасыс ёнджыка кажитчас видзӧдысьлы. 

                                            (Снимайтам 2015 вося "FUROR" дырйи)

                                               (Снимайтам 2016 вося "FUROR" дырйи)

3. Видео видзодӧм да расшифруйтӧм. 

Съёмка бӧрын ми локтам удж вылӧ, "на базу" - шуласны. Киам менам некымын флешка, кӧні гижӧдӧма видеоыс. Операторӧс ме лэдза, сылӧн график серти водзӧ съёмкаяс, а ме муна дасьтыны уджтассӧ ас кабинетам. Став видеосӧ пырта компьютерӧ. И заводита вӧчны расшифровка. Мый тайӧ? Ме видзӧда ставсӧ,  мый снимайтім. Мый артмисджык, мый эз. Юрам заводитӧ чужны кутшӧмкӧ серпас. Ме нин заводита аддзыны, кутшӧм лоӧ передачаыс. Колӧ шуны, снимайтӧм дырйи нин заводитам юрын кутны, мый кӧсъям ас передачаын аддзыны, и снимайтӧм дырйи нин та вылын заводитан уджавны. Сэсся быд видео видзодӧм бӧрын, ставсӧ гижалам. Интервьюсӧ гижӧдам кывъясӧн. Мыйла тайӧ колӧ? Кор ставыс гижӧма бумаг вылӧ, аддзан - мый сюрас уджтасӧ, а мый позьӧ чинтыны. Ӧд снимайтам ми некымын час, а передачаыс сӧмын 15 минутӧдз. Дерт, колӧ босьтны медся интереснӧйсӧ. 

4. Текст гижӧм. 

Видео расшифруйтӧм бӧрын, заводитам гижны текст. КЗК-яс. КЗК - тайӧ "корреспондент за кадром". Тайӧ менам кывъясӧй, мый передачаас висьтала ме. Менам чайтӧм серти, тайӧ медся сьӧкыд юкӧныс уджтас дасьтӧмын. Тані колӧ видеосӧ, геройъяслысь кывъяссӧ йитны менам кывъяскӧд. Збыльвылас кӧ, тайӧ сценарий. Овлывлӧ, мый некыдзи "музаыд" оз во. Пукалан, мӧвпалан и ни ӧти кыв юрад оз лок. Но опыт серти шуа, виччысян-виччысян (дыр ли абу), но "музаыд" воас жӧ и кывъясыс быттьӧ асьныс бумаг вылас вольсалӧны. 

Текст гижигӧн колӧ лоны зэв сюсьӧн. Медым не вӧчны ӧшыбкаяс (фактическӧй!). Пыр сюся колӧ кывзыны, кыдзи да мый висьталіс геройыс да нинӧм не вежны. 

Текст гижӧма. Сетам проверка вылӧ редакторлы. Редактируйтӧм бӧрын - печатайтам текстсӧ бумаг вылӧ да мунам лыддьысьны. 

                      (Уджалан места, экран вылын - "МЙ" уджтаслӧн текст дасьтӧм).

5. Начитка. 

Начиткасӧ ми вӧчам звукорежиссёръяс дорын. Лыддям сӧмын КЗК-яссӧ, ассьым текстӧс. 

Текст лыддьӧмыс - тайӧ бара жӧ сьӧкыд удж. Колӧ сёрнитны мичаа, медым став кывйыс вӧлі гӧгӧрвоана кывзысьяслы, кужны интонируйтны, ворсны гӧлӧснад. Таын меным ёна отсалӧ "техника речи". Коркӧ прӧйдитлі курсъяс. Кӧсъянныд мича сёрнитны - вӧчӧй торъя упражненьӧяс, асьныд казяланныд, кыдзи збыльысь ми кужам сёрнитны. 

Текст лыддьӧм бӧрын звукорежиссеръяс "чиститӧны" звукӧвӧй дорожкасӧ. Дерт, ставсӧ ӧшыбкатӧг он куж висьтавны. Мукӧдыс юасьӧны - кыдзи тэ кужан ставсӧ тадзи мичаа висьтавны, ӧшыбкатӧг? Да ӧд ӧшибайччылам, сӧмын сувтлам сэсся да выльпӧв гижам. Ог, ог ставсӧ выльпӧв, а заводитам сысянь, кӧні джӧмдім. А сэсся "звукаръяс" ставсӧ шыльӧдасны-мыльӧдасны. 

                                                        (Дасьтыся лыддьыны текст)

6. Монтаж. 

Кывкудын "монтаж" кывлӧн ӧти гӧгӧрвоӧдӧмыс татшӧм - кор некымын юкӧнсӧ йитӧны ӧтилаӧ. Сідзжӧ и телевизионнӧй монтажын. Монтаж дырйи чужӧ дась уджтасыс. Тані ми йитам видеосӧ да звуксӧ ӧтилаӧ. Ставсӧ тэчалам пӧрядӧк серти, кутшӧм видео мый бӧрся мунӧ. Монтажсӧ вӧчӧны монтажёръяс. Корреспондент пукалӧ орччӧн да стӧчмӧдӧ, кӧні мый. Монтаж - тайӧ творчествоа процесс. Монтажёръяс пыр корсьӧны, кутшӧм спецэффектъяс позьӧ содтыны, кутшӧм приёмчикъяс мӧвпыштны, кыдзи мичмӧдны нӧшта на уджтассӧ. Монтаж дырйи тэ нин аддзан кутшӧм артмӧ уджтасыс. 

                                                                 (Монтаж дырйи) 

7. Озвучка. 

Но монтаж вылын абу на пом. Дась уджтассӧ монтажёръяс ыстӧны бара жӧ звукорежиссёръяслы. А найӧ вӧчӧны "озвучка". Медводз найӧ видлалӧны медым звук серти ставыс вӧлі прамӧй. Кытікӧ горӧдыштӧны, кытікӧ дзолямӧдыштӧны звуксӧ. А сэсся содтӧны шылад. Кор уджтассӧ монтаж вылын видзӧдан шыладтӧг - гажтӧм, музыка содтӧм бӧрын збыльысь кӧсъян видзодны уджтассӧ помӧдз. Тайӧ бара жӧ сьӧкыд удж. Ӧд колӧ кужны кутны уджтаслысь "ловрусӧ". Но миян звукорежиссёръяс - профессионалъяс ас уджын. Ми налы дӧверяйтам и тшӧкыдджыка озвучкасӧ найӧ вӧчӧны асьныс. 

Уджтасыс дась! Звукорежиссёръяс ыстӧны передачасӧ торъя папкаӧ, кытысь сійӧ мунас эфирӧ. 

                                                                ***

Шӧркодя, ӧти "Миян йоз" уджтас вылӧ мунӧ 4-5 лун. Шойччан лунъяссӧ кӧ содтам, позьӧ шуны, мый корреспондент ӧти вежоннас дасьтӧ ӧти уджтас. 

"Миян йӧз" уджтас вылын ме зэв радейта уджавны. Сы отсӧгӧн ме тӧдмаси зэв уна шань сьӧлӧма, аслыспӧлӧс йӧзкӧд. Быдӧнӧс на пиысь ме тӧда да казьтыла. Унакӧд ми кутам йитӧд. Ӧти вонас лыдди да ме дасьтылі 30 гӧгӧр "Миян йӧз" уджтас. Ме зэв пыдди пукта ассьым геройъясӧс да радейта ассьым уджӧс. 

Эстафеталысь бедьсӧ примиті!

Коми чолӧмалӧмъяса бедьсӧ меным сетіс менам ёрт kebrasa - Елена Хозяинова. 
Дыр эгӧ кут манитчыны, ыджыд кывкутӧм ме вылам - колӧ ӧд водзӧ вуджӧдны эстафетасӧ. 
Гижи чужан лун кежлӧ кывбур, сы вӧсна, мый сійӧ менам медрадейтана да медся виччысяна лун. Аслам чужан лунӧ регыд нин - 54 лун мысти (куим тӧлысь сайын нин лунъяссӧ лыддьыны заводиті). Ӧти боксянь эськӧ - арлыдаджык лоа, но мӧд боксянь кӧ видзӧдлыны - чужан лунад луныс дзик мӧд, "волшебнӧйджык"! Кутшӧма менам чужан лунъясӧ овлӧны, быттьӧкӧ сы йылысь и гижи кывбурсӧ:)))

Кывбурыс - аньлӧн чужан лун кежлӧ. Талун удиті нин ыстыны да чолӧмавны тайӧн бур нывкаӧс)

Мыйла чужӧм вылын нюм?

Тэнад талун чужан лун?

Асывсяньыс кыпыд ру,

Мый нӧ сэсся - нем он шу!

«Контактын» тыр сообщеньӧ,

Пызан вылын нин варенньӧ!

Банбӧк вылын – пӧся чолӧм,

Но и талун майбыр олӧм!

Платтьӧ талун югыд рӧма,

Льӧбтӧ мавтӧма зэв ёна.

Кудри юрси – ок, ок, ок!

Туплияснад – цок, цок, цок!

Мужичӧйъяслӧн син чӧвтӧм,

Нывбабалӧн – завидь петӧм.

Эн дивитӧй, ставыс бур -

Сылӧн талун чужан лун!

Мед жӧ быд лун лоан мича,

Кыпыд рутӧ пыр жӧ видзам.

Мелілуныд мед оз быр,

Кӧшельыд мед лоас тыр.

Козинъясыд – «вери гуд»,

Дзоридзъястӧ ваын кут.

Но и юрсьыд мед оз вун -

Тэнад талун чужан лун!

Ме лоа рад, ті кӧ чолӧмаланныд кодкӧӧс да меным татчӧ комментарийъясас юӧртанныд та йылысь. Мед ме тӧді, водзӧ муніс кывбурыс эз.

А ассьым эстафета бедьӧс водзӧ сета Шонділы (Вика Поповалы). 

Федя дедӧ йылысь шоныд казьтылӧмъяс...

Менам дедӧлы, Фёдор Николаевич Хатанзейскийлы, тавося августнас тырис эськӧ 80 ар. Чукӧртчисны эськӧ ыджыдсьыс-ыджыд рӧдвужнас баб-дедлӧн керкаас, сувтӧдісны некымын радӧн пызанъяс, а пызанъясыс эськӧ чегсисны сёянсьыс, пияныс эськӧ сиисны сылы нэм кежлӧ олӧм, сэсся кодкӧ эськӧ ворсис гудӧкӧн, а гӧстьясыс бура и йӧктісны. Буретш татшӧмӧн ме помнита сылысь юбилей пасйӧмъяссӧ. Но эз тай ов дедӧ 80-ӧдзыс...

Кӧть и муніс сійӧ мӧдар югыдас водз, ме вӧлі ичӧт классын велӧдчысьӧн на, став олӧм кежлӧ йиджисны сыкӧд йитчӧм шоныд казьтылӧмъяс. Кор казьтыла ӧні сійӧс, пыр петӧ синваӧ. 

Менам дедӧ вӧлі кӧр видзысьӧн. Немсӧ ветліс тундраӧ. Ог тӧд, кутшӧм воын петавліс тундраас медбӧрысьсӧ, но зэй бура пӧмнита, кор дедӧ дыр ветлӧм бӧрын воис гортӧ, пыр аскӧдыс тшӧтш вайӧдіс еджыд кӧрӧс. Лэччам ми гортсянь деднумӧс чолӧмавны локтӧмнас да аддзам сод дорас сулалысь мича кӧрӧс. Но, сідзкӧ, збыльысь локтӧма...

Тайӧ фото вылас дедӧ (мальчаа да тӧбӧка) мӧдӧдчӧ тундраӧ. Снимокыс вӧчлӧма 80-ӧд воясӧ Изьваын.

Мый помнита, дедӧ некор меысь эз мыдзлы. Бара жӧ ог тӧд мыйла, то ли детсадыс сэтшӧма тшӧкыда эз уджав, но ме дзолянам уна кадсӧ коллялі дед-баб дорын. Дедӧ менам зэв ёна радейтіс ворсны картыӧн. Помнита, юбилей ли мӧд гаж водзын, пока бабнум пызансӧ лӧсьӧдӧ, дед чукӧртас став гӧсьтсӧ залйын да картыӧн вель дыр ворсасны. Кужисны кадсӧ кольны, абу нин ӧні. Так вот, дедӧкед ме ворсі же. "Дуракысь". Пыр ме коли. Овлывліс жӧ, навернӧ, мый дедӧ сетчыліс. Но тшӧкыдджыкасӧ "дуракыс" вӧлі ме. Пыр вӧлі дурма дед вылӧ. Ворсам нин пӧшти помӧдзыс, менам киам тырыс карты на, а сійӧ пуктас медбӧр кӧзырнӧй тузсӧ да нӧшта на содтас: "Тайӧ тэныд погонаяс..." да кыкнан пельпом вылам пуктас кык "шестерка". Ме некор эг гӧгӧрво, кутшӧм погонаяс сійӧ меным тэчис и ӧнӧдз на ог гӧгӧрво, но пыр вӧлі скӧрма сы вылӧ. Мамӧ серамсорӧн казьтылӧ, локта пӧ гортӧ дед-баб дорысь, бара нин льӧбсӧ джоджӧдзыс лэдзӧма да шуа, ме пӧ сэсся некор дедӧ дорӧ ог лэччы, сійӧ бара менӧс картынас выиграйтіс. 

Менам дедӧ ох кутшӧм ёна радейтіс чӧсмасьны чупа-чупсӧн! Бабӧлӧн шкапас пыр вӧлі целлофановӧй пакет тырыс чупа-чупс. И кутшӧм сійӧ вӧлі чӧскыд сійӧ каднас: шоколаднӧй, клубничнӧй...Картыасьӧм бӧрас пуксям дед-бабкӧд сериалъяс видзӧдны (быдсяма бразильскӧйсӧ сэк на петкӧдлісны!) да бабнум менум да дедлы пыр чупа-чупс сетас. Сэсся воас папе (миян Ижмаын паптӧ батьнас оз и шуны; айнас кывлі, но ме тай пыр папен шуа а). Помнита, сулалӧ ӧдзӧс дорас, милицейскӧй бушлата, удж бӧрын воӧма да менӧ виччысьӧ гортӧ мунны. Баб вошйас менӧ пасьтӧдны, а ме сылы: "Ачум, ачум...". 

А нӧшта...менам да дедӧлӧн вӧлі асланым кыв. "Тундрӧвӧй", кыдзи висьталіс мен дедӧ. Ми сӧмын кыкӧн сійӧс и тӧдім, да кыкӧн ас костаным и сёрнитім. Со ӧти пример вайӧда. Ме сылы шуа: "Ахалай махалай!", а сійӧ меным вочавидзас татшӧм жӧ дзик гӧгӧрвотӧм кывъясӧн. И ми вед збыльысь ӧта-мӧднымӧс гӧгӧрвоим...
Ешӧ ӧти ворсӧм сыкӧд вӧлі. Ох, ме сэтшӧма радейті, кор дедӧ мекӧд ышмис! Ме сувта кокъяснам сылӧн кокъяс вылӧ, кутчысям кияснаным да тадзисӧ ветлӧдлам став керкатіыс...Кутшӧма ми сыкӧд сералім!..

Менам дедӧ абу нин 10 воысь унджык...Ме вӧлі, помнитчӧ, сӧмын на нёльӧд классын, кор воис сылӧн кувсьӧм йылысь юӧрыс. Сэк ме унаторсӧ на эг гӧгӧрво. А ӧні ме ас сьӧлӧмам зэв топыда кута тайӧс казьтылӧмъяссӧ...

Коркӧ, сылӧн мунӧм бӧрас, уна во кольӧм мысти, ме кылі сылысь гӧлӧссӧ выльысь... Киам сюри "Коми гор" каналӧн снимайтлӧм передача, деднымӧс снимайтӧмаӧсь вӧліны, сёрнитісны сыкӧд кӧр видзӧм да тундраса олӧм йылысь. И сэк ме бара кылі сылысь шоныд гӧлӧссӧ, ме видзӧді, кыдзи сійӧ пукалӧ креслӧ вылын да сёрнитӧ...ме быттьӧ выльысь ветлі сыа кадас да орччӧн сыкӧд пукышті...

Менам дедӧ вӧлі медбур дедӧн...Менам дедӧ.

Татьяна-обезьяна, пö!

Тöрыт удж вылын лэччи пажнайтны миян телевизионнöй кухняö. 12.30-сянь сэнi пыр тырысöнöсь. Сэкi и аддзыси уджъёрткöд. Чужöм кузяыс тыдалiс, мыйкö кöсйö меным висьтавны да оз лысьт. Мися, висьтав нин, мый кöсъян! Сiйö меным и шуö: кöсъя пö эськö мыйкö бурторöс тэныд висьтавны да юрам сöмын "Татьяна-обезьяна" локтö! Но, серöктыштiм неуна, да и вунöдiм. А сэсся ме кутi думайтны, а öд обезьянаыд абу лёк пемöс! 

Да и збыльвылас кö, ме и эм öбезьяна! Чужлi 1992 воын, а тайö вöлi öблезяна во! Пöмнита, школаын велöдчигöн миян классын "петукъяс" костын ме вöлi öтнам "обезьяна". Вот кутшöм ме "деревенскöй" пемöсъяс костас вöлi "экзотичнöй":D. А ставыс сы вöсна, мый чужлi 1992 волöн помас, декабрын, а "петукъясыс" свет вылас петöмаöсь 1993 воын нин. 

Сэсся бара öбезьянаыс менам ичöтсянь вöлi медрадейтана пемöсъясысь öти. Весиг быд нимлун вылö меным игрушкаяс козьнавлiсны öбезьянаясöс. Да и мамö пыр менсьым сямöс öткодявлiс öбезьянакöд.

Так что, уджъёртöй менö некыдз эз дöзмöд. Обезьянаяс вед зэв тешкодьöсь! Сiдз вед?:)

А тайö ми воккöд аддзысим Архипо-Осиповкаын 2010 воын да вöчим паметнöй фото. 

Ме - Танюк, меным 23 ар и ме... коми блогйысь!

Видза оланныд! Ме - Танюк, меным 23 ар и... талунсянь ме - тшöтш коми блогйысь! 

Талун, сентябр 10-öд лунö менам олöмын артмис кöть и ичöтик, но век жö нин тöдчана лоöмтор. Суббöта лунö сувті да юрам воис: öні жö пукся да лöсьöда аслым блог. Збыльвылö кö, мöвпыс тöрыт сёр рытын нин воис, узьны водöм водзын. Но эг тай кут нин вольпасьысь чеччыны, сöмын куті юрам кутны, мый эськö позьö нин гижны. А туйдіс менö тайö уджас менам ёртöй - Женюк! (Тöда, лыддян жö öн1 менöс, кут месянь пöсь окыштöм аслад банбöкад!). Ошка-МИшкаяслöн чатын гижыштіс: "Ёртъяс, коді нӧшта босьтчас блогйысьны? Тіян сэтшӧм интереснӧй олӧм!", дзик пыр жö ме водзам сувтіс юалöм: Мый, менам олöмöй сэтшöм гажтöм али мый, мый меным весиг нинöмсö гижны блогын? Ньöти! 

Но вот - öти делö вöчöма нин. Колö öні пуксьыны да разберитчыны, кыдзи мый тані уджалö. Фото сюи, мед тöдмаланныд менсьым рожукöс, нимöс гижи (покасö мед тадз, тэрмаси выль блогöс заводитны да дум вылö сэсся нинöм эз усь, бöрсі вежа гашке да), блогер-ёртъясöс колö содтыны да юксьыны тайö гижöднас ас страничкаын, мед тöдмаласны - "Юхууу! Ме - коми блогйысь!".

Рытнас гижышта на:)