среда, 14 сентября 2016 г.

Федя дедӧ йылысь шоныд казьтылӧмъяс...

Менам дедӧлы, Фёдор Николаевич Хатанзейскийлы, тавося августнас тырис эськӧ 80 ар. Чукӧртчисны эськӧ ыджыдсьыс-ыджыд рӧдвужнас баб-дедлӧн керкаас, сувтӧдісны некымын радӧн пызанъяс, а пызанъясыс эськӧ чегсисны сёянсьыс, пияныс эськӧ сиисны сылы нэм кежлӧ олӧм, сэсся кодкӧ эськӧ ворсис гудӧкӧн, а гӧстьясыс бура и йӧктісны. Буретш татшӧмӧн ме помнита сылысь юбилей пасйӧмъяссӧ. Но эз тай ов дедӧ 80-ӧдзыс...

Кӧть и муніс сійӧ мӧдар югыдас водз, ме вӧлі ичӧт классын велӧдчысьӧн на, став олӧм кежлӧ йиджисны сыкӧд йитчӧм шоныд казьтылӧмъяс. Кор казьтыла ӧні сійӧс, пыр петӧ синваӧ. 

Менам дедӧ вӧлі кӧр видзысьӧн. Немсӧ ветліс тундраӧ. Ог тӧд, кутшӧм воын петавліс тундраас медбӧрысьсӧ, но зэй бура пӧмнита, кор дедӧ дыр ветлӧм бӧрын воис гортӧ, пыр аскӧдыс тшӧтш вайӧдіс еджыд кӧрӧс. Лэччам ми гортсянь деднумӧс чолӧмавны локтӧмнас да аддзам сод дорас сулалысь мича кӧрӧс. Но, сідзкӧ, збыльысь локтӧма...

Тайӧ фото вылас дедӧ (мальчаа да тӧбӧка) мӧдӧдчӧ тундраӧ. Снимокыс вӧчлӧма 80-ӧд воясӧ Изьваын.


Мый помнита, дедӧ некор меысь эз мыдзлы. Бара жӧ ог тӧд мыйла, то ли детсадыс сэтшӧма тшӧкыда эз уджав, но ме дзолянам уна кадсӧ коллялі дед-баб дорын. Дедӧ менам зэв ёна радейтіс ворсны картыӧн. Помнита, юбилей ли мӧд гаж водзын, пока бабнум пызансӧ лӧсьӧдӧ, дед чукӧртас став гӧсьтсӧ залйын да картыӧн вель дыр ворсасны. Кужисны кадсӧ кольны, абу нин ӧні. Так вот, дедӧкед ме ворсі же. "Дуракысь". Пыр ме коли. Овлывліс жӧ, навернӧ, мый дедӧ сетчыліс. Но тшӧкыдджыкасӧ "дуракыс" вӧлі ме. Пыр вӧлі дурма дед вылӧ. Ворсам нин пӧшти помӧдзыс, менам киам тырыс карты на, а сійӧ пуктас медбӧр кӧзырнӧй тузсӧ да нӧшта на содтас: "Тайӧ тэныд погонаяс..." да кыкнан пельпом вылам пуктас кык "шестерка". Ме некор эг гӧгӧрво, кутшӧм погонаяс сійӧ меным тэчис и ӧнӧдз на ог гӧгӧрво, но пыр вӧлі скӧрма сы вылӧ. Мамӧ серамсорӧн казьтылӧ, локта пӧ гортӧ дед-баб дорысь, бара нин льӧбсӧ джоджӧдзыс лэдзӧма да шуа, ме пӧ сэсся некор дедӧ дорӧ ог лэччы, сійӧ бара менӧс картынас выиграйтіс. 

Менам дедӧ ох кутшӧм ёна радейтіс чӧсмасьны чупа-чупсӧн! Бабӧлӧн шкапас пыр вӧлі целлофановӧй пакет тырыс чупа-чупс. И кутшӧм сійӧ вӧлі чӧскыд сійӧ каднас: шоколаднӧй, клубничнӧй...Картыасьӧм бӧрас пуксям дед-бабкӧд сериалъяс видзӧдны (быдсяма бразильскӧйсӧ сэк на петкӧдлісны!) да бабнум менум да дедлы пыр чупа-чупс сетас. Сэсся воас папе (миян Ижмаын паптӧ батьнас оз и шуны; айнас кывлі, но ме тай пыр папен шуа а). Помнита, сулалӧ ӧдзӧс дорас, милицейскӧй бушлата, удж бӧрын воӧма да менӧ виччысьӧ гортӧ мунны. Баб вошйас менӧ пасьтӧдны, а ме сылы: "Ачум, ачум...". 

А нӧшта...менам да дедӧлӧн вӧлі асланым кыв. "Тундрӧвӧй", кыдзи висьталіс мен дедӧ. Ми сӧмын кыкӧн сійӧс и тӧдім, да кыкӧн ас костаным и сёрнитім. Со ӧти пример вайӧда. Ме сылы шуа: "Ахалай махалай!", а сійӧ меным вочавидзас татшӧм жӧ дзик гӧгӧрвотӧм кывъясӧн. И ми вед збыльысь ӧта-мӧднымӧс гӧгӧрвоим...
Ешӧ ӧти ворсӧм сыкӧд вӧлі. Ох, ме сэтшӧма радейті, кор дедӧ мекӧд ышмис! Ме сувта кокъяснам сылӧн кокъяс вылӧ, кутчысям кияснаным да тадзисӧ ветлӧдлам став керкатіыс...Кутшӧма ми сыкӧд сералім!..

Менам дедӧ абу нин 10 воысь унджык...Ме вӧлі, помнитчӧ, сӧмын на нёльӧд классын, кор воис сылӧн кувсьӧм йылысь юӧрыс. Сэк ме унаторсӧ на эг гӧгӧрво. А ӧні ме ас сьӧлӧмам зэв топыда кута тайӧс казьтылӧмъяссӧ...

Коркӧ, сылӧн мунӧм бӧрас, уна во кольӧм мысти, ме кылі сылысь гӧлӧссӧ выльысь... Киам сюри "Коми гор" каналӧн снимайтлӧм передача, деднымӧс снимайтӧмаӧсь вӧліны, сёрнитісны сыкӧд кӧр видзӧм да тундраса олӧм йылысь. И сэк ме бара кылі сылысь шоныд гӧлӧссӧ, ме видзӧді, кыдзи сійӧ пукалӧ креслӧ вылын да сёрнитӧ...ме быттьӧ выльысь ветлі сыа кадас да орччӧн сыкӧд пукышті...

Менам дедӧ вӧлі медбур дедӧн...Менам дедӧ.


Комментариев нет:

Отправить комментарий